دلایل افت آبدهی چاه اگر به‌ موقع شناسایی نشوند، علاوه بر کاهش راندمان، هزینه‌های تعمیر و احیا را نیز به‌طور چشمگیری افزایش خواهند داد. افت آبدهی چاه یکی از مشکلات رایج در بهره‌ برداری از منابع آب زیرزمینی است که نه تنها به کاهش توان برداشت منجر می‌شود، بلکه هزینه‌های بهره‌ برداری و نگهداری را نیز افزایش می‌دهد که در این شرایط با انجام عملیات احیا چاه مانند نیتروپالس به صرفه تر است. دلایل افت آبدهی چاه متنوع هستند و می‌توان آنها را در چند گروه اصلی دسته‌بندی کرد:

1. افت سطح آب زیرزمینی

یکی از نخستین دلایل کاهش بهره‌ وری چاه، پایین رفتن سطح ایستابی به علت خشکسالی‌های متوالی یا برداشت بیش از حد از سفره‌های زیرزمینی است. در چنین شرایطی آب به سختی به مشبک‌ها می‌رسد و افت سطح آب باعث می‌شود ارتفاع ستون آب در چاه کاهش یافته و توان پمپاژ افت کند.

2. انسداد مشبک‌ها و شکاف‌ها

مشبک‌ها مسیر اصلی ورود آب به درون چاه هستند و انسداد آنها یکی از شایع‌ترین عوامل کاهش دبی است. این انسداد می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

رسوبات شیمیایی: رسوب کربنات کلسیم یا ترکیبات آهنی و منگنز که در اثر تغییر شرایط فیزیک و شیمیایی آب رسوب می‌کنند.

رسوبات ریزدانه: تجمع سیلت، رس و ذرات ریز که به مرور زمان در دیواره چاه نشست می‌کنند.

انسداد بیولوژیکی: رشد میکروارگانیسم‌ها، بباکتری‌های آهن و منگنز که لایه‌های لزج و چسبنده‌ای ایجاد کرده و باعث کاهش نفوذپذیری می‌شوند.

3. ریزش و گرفتگی در پشت جدار

در اثر عوامل زمین‌شناسی یا محیطی، بخشی از آبرفت اطراف چاه ممکن است دچار ناپایداری شود. این امر به‌ ویژه در آبرفت‌های سست و ریزدانه شایع است. دلایل اصلی عبارتند از:

• حرکات زمین (زلزله یا نشست زمین)
• انفجارهای انسانی یا لرزش ناشی از ساخت‌ و ساز
• فرسایش تدریجی در گذر زمان

این فرآیندها موجب پر شدن فضای اطراف لوله جدار و مسدود شدن مسیرهای ورود آب می‌شود.

4. طراحی و ساخت نامناسب چاه

در بسیاری از موارد افت آبدهی نه تنها به شرایط زمین‌شناسی و شیمیایی مرتبط است، بلکه نتیجه طراحی یا اجرای نادرست چاه نیز هست. استفاده از مشبک‌های نامناسب، انتخاب نادرست قطر یا عمق لوله‌ها، یا آب‌بندی ضعیف می‌تواند ورود ذرات ریز و در نهایت انسداد را تشدید کند.

5. تغییرات هیدروشیمیایی آب

تغییر در کیفیت شیمیایی آب سفره، به‌ ویژه تغییر pH، سختی یا ترکیب شیمیایی می‌تواند زمینه‌ساز رسوب‌گذاری یا انحلال و ته‌نشینی مجدد مواد معدنی باشد. این تغییرات معمولاً در مناطقی با نوسانات شدید سطح آب یا نفوذ آب‌های سطحی آلوده بیشتر مشاهده می‌شود.

6. مشکلات بهره‌ برداری

روش بهره‌ برداری نادرست می‌تواند موجب تسریع افت آبدهی شود. پمپاژ با دبی بسیار بالا، خاموش و روشن کردن مکرر پمپ، یا نوسان فشار در سیستم انتقال آب می‌تواند باعث حرکت ذرات ریز و در نهایت انسداد مشبک‌ها و افت کارایی شود.

7. فرسودگی و خرابی پمپ

نباید از نقش تجهیزات مکانیکی غافل شد. پمپ‌ها و الکتروموتورها در طول زمان دچار سایش، خوردگی و کاهش راندمان می‌شوند. این مسئله ممکن است به اشتباه به عنوان کاهش بهره‌وری چاه در نظر گرفته شود در حالی که مشکل تنها مربوط به پمپ است. بررسی‌های دوره‌ای و سرویس تجهیزات می‌تواند این عامل را شناسایی کند.

8. عوامل محلی خاص

در برخی مناطق، ویژگی‌های زمین‌شناسی و اقلیمی منحصر به‌فرد موجب شکل‌گیری نوع خاصی از گرفتگی‌ها می‌شود. برای مثال، در مناطق با شوری بالای آب، رسوب‌گذاری نمکی بسیار شایع است. بنابراین شناسایی دقیق علت در هر منطقه ضروری بوده و اتکا به حدس و گمان می‌تواند منجر به انتخاب روش‌های اشتباه در عملیات احیا شود.

در فیلم زیر میتوانید توضیحات عملیات احیا چاه به روش نیتروپالس را مشاهده کنید.