فرض کنید قصد حفر یک چاه 150 متری با روش حفاری ضربه‌ای را دارید. هزینه این کار، به همراه خرید لوله و تجهیزات جانبی چاه، چندین میلیارد تومان خواهد بود. حال اگر بدون انجام مطالعات ژئوفیزیکی اقدام به حفاری کنید، عملاً بدون هیچ اطلاعی از شرایط زیرزمینی، دست به کار می‌شوید. اما با صرف هزینه‌ای کمتر از 3% کل هزینه حفاری، می‌توانید از طریق مطالعات ژئوفیزیک، اطلاعات ارزشمندی از وضعیت لایه‌های زیرزمینی به دست آورید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا ریسک حفاری در مکان‌های نامناسب را به حداقل برسانید. برای مثال، برخورد به لایه‌های سنگی فاقد آب، می‌تواند هزینه‌های گزافی را به شما تحمیل کند. همچنین، حفر چاهی که قادر به تامین نیاز آبی شما نباشد، مشکل دیگری است که می‌تواند به وجود آید. بنابراین، انجام مطالعات ژئوفیزیک، با وجود هزینه‌ای اندک، می‌تواند از صرف هزینه‌های هنگفت ناشی از حفاری اشتباه جلوگیری کند.

مطالعات ژئوفیزیکی با درصدی از عدم قطعیت همراه هستند. این امر به ماهیت غیرمستقیم تفسیر پدیده‌های زیرسطحی مربوط می‌شود. برای مثال، در اکتشاف نفت از روش لرزه‌نگاری استفاده می‌شود که با تحلیل امواج لرزه‌ای عبوری از لایه‌های زمین، به تفکیک و شناسایی ساختارهای زمین‌شناسی و مخازن نفتی می‌پردازد. به همین ترتیب، در کاوش آب‌های زیرزمینی نیز از تغییرات خواص الکتریکی و مغناطیسی در لایه‌های مختلف زمین برای تشخیص سفره‌های آب‌دار بهره می‌برند.

با وجود کارایی چشمگیر این روش‌ها، عوامل متعددی می‌توانند تفسیر داده‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. تنوع در جنس و ضخامت لایه‌های زمین، وجود گسل‌ها و ساختارهای پیچیده زمین‌شناسی، و حتی نویزهای محیطی، از جمله این چالش‌ها هستند.

تفسیر صحیح داده‌های ژئوفیزیکی نیازمند دانش عمیق زمین‌شناسی، هیدروژئولوژی و تسلط بر روش‌های ژئوفیزیک است. به همین دلیل، انتخاب مجریان متخصص و باتجربه در این زمینه، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین دسترسی به اطلاعات زمین‌شناسی منطقه مانند نقشه‌ها، گمانه‌ها و چاه‌های موجود، به درک بهتر شرایط زیرسطحی و افزایش دقت تفسیرها کمک می‌کند. بعلاوه، جمع‌آوری داده‌های ژئوفیزیکی با کیفیت بالا و تراکم مناسب، مبنای قابل اعتمادی برای تفسیر و تحلیل دقیق فراهم می‌کند.

با وجود این چالش‌ها، می‌توان گفت که مطالعات ژئوفیزیک، به عنوان ابزاری کارآمد، نقش بسزایی در افزایش شانس موفقیت در حفر چاه آب و یافتن منابع آب زیرزمینی ایفا می‌کنند.​

مالکان چاه نیاز دارند بدانند میزان ارزش و اعتبار عملیات و گزارش ژئوفیزیک چقدر است و آیا می‌توانند برمبنای یک گزارش، چندین میلیارد تومان هزینه کنند یا خیر. اینجا، ضرورت مشورت با کارشناسان ما آشکار می‌شود. با ما تماس بگیرید.

تفسیر صحیح داده‌های اندازه‌گیری شده توسط کارشناسان مجرب و با سابقه، نقشی اساسی در صحت گزارش نهایی دارد. همچنین هرچه تعداد نقاط اندازه‌گیری شده بیشتر باشد، دقت داده‌های برداشت شده برای رسم پروفیل‌های ژئوالکتریکی نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه گزارش ژئوفیزیکی دقیق‌تر خواهد بود.

تعداد نقاط اندازه‌گیری مورد نیاز برای مطالعات ژئوفیزیک، به بزرگی زمین و شرایط توپوگرافی، فیزیوگرافی و هیدرولوژی آن بستگی دارد.

به طور کلی:

برای زمین‌های کمتر از 2 هکتار: حداقل 8 نقطه سونداژ و رسم حداقل 2 پروفیل ژئوالکتریکی لازم است.

برای زمین‌های 2 تا 10 هکتار: حداقل 12 نقطه سونداژ نیاز است.

در زمین‌های با شرایط توپوگرافی و فیزیوگرافی پیچیده، ممکن است به تشخیص کارشناس، تعداد نقاط سونداژ بیشتر شود. به همین دلیل است که در صحبت‌های اولیه از کارفرما خواسته می‌شود که UTM و یا لوکیشن از منطقه برای ما ارسال کند که کارشناسان ما با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و پایگاه دانش موجود در شرکت، به بررسی شرایط منطقه بپردازند.

در نظر داشته باشید که کاهش تعداد نقاط سونداژ کمتر از حد مجاز، دقت مطالعات ژئوفیزیک را به شدت پایین می‌آورد.

مدت زمان لازم برای انجام مطالعات صحرایی و اندازه‌گیری‌ها به تعداد نقاط سونداژ و شرایط زمین بستگی دارد. به طور کلی اندازه‌گیری هر نقطه سونداژ با آرایش الکترودی شلومبرژه، حدود 2 ساعت زمان می‌برد. برای بررسی زمین‌های تا 2 هکتار، به حداقل 8 نقطه سونداژ نیاز است. بنابراین، برای انجام کامل اندازه‌گیری‌ها در 8 نقطه، حدود 16 ساعت زمان لازم است. با احتساب زمان لازم برای آماده‌سازی و جابجایی تجهیزات، حداقل به 2 روز کار میدانی نیاز خواهد بود.

همانطور که پیش‌تر گفته شد مطالعات ژئوفیزیکی به شناسایی 2 عامل مهم ختم می‌شود یکی شناخت لایه‌های زمین و تفکیک آن‌ها از هم و دوم شناسایی لایه‌های آب‌دار.

تغییرات آب‌شناسی: نوسانات فصلی در سطح آب‌های زیرزمینی، ناشی از بارندگی و پمپاژ چاه‌ها، می‌تواند بر توزیع آب در زیرزمین و در نتیجه بر نتایج مطالعات ژئوفیزیکی تاثیر بگذارد.

رخدادهای زمین‌شناسی: پدیده‌هایی مانند فروچاله، فرونشست و زلزله می‌توانند منجر به تغییرات قابل توجهی در حرکت آب‌های زیرزمینی و در نتیجه بر صحت تفسیر داده‌های ژئوفیزیکی شوند. برای مثال زلزله سرپل ذهاب کرمانشاه منجر به خشک شدن بعضی از چاه‌ها و پر آب شدن تعدادی دیگر از چاه‌ها در آن منطقه شد.

بنابراین توصیه می‌شود که حداکثر تا سه ماه بعد از مطالعات ژئوفیزیکی، اقدام به حفاری شود تا تغییر محیطی به تفسیر ژئوفیزیکی خدشه وارد نکند.

چه سوالی از ما دارید؟ با ارسال لوکیشن یا UTM، از مشاوره رایگان ما برای انتخاب بهترین روش مطالعات ژئوفیزیک برای زمین خود بهره‌مند شوید.​