ظرفیت ویژه چاه
1 فروردین 1399 1403-05-17 11:07ظرفیت ویژه چاه
ظرفیت ویژه چاه به طور ساده به معنی آبدهی تقسیم بر افت دینامیکی میباشد. این پارامتر یک عدد ارزشمند برای طراحی آبدهی حداکثر و یا بهینهی چاه میباشد. شناسایی پتانسیل چاه، پمپ و یا مشکلات آبخوان و تدوین برنامه نگهداری چاه با پایش مداوم این پارامتر ممکن میباشد. از این پارامتر برای تخمین گذردهی آبخوان از طریق مشبکهای چاه استفاده میشود. گذردهی آبخوان به معنی نرخ آب هدایت شده از طریق آبخوان از واحد طول و واحد گرادیان هیدرولیکی میباشد و مساوی هدایت هیدرولیکی (نفوذپذیری) ضربدر ضخامت آبخوان است. هرچه گذردهی بیشتر باشد، افت دینامیکی چاه کمتر خواهد بود.
چاه باید چندین ساعت به طور پیوسته و با نرخ ثابت پمپاژ شود و پس از آن افت دینامیک ثبت شود. برای هر تست بعدی نیز باید همین بازهی زمانی درنظر گرفته شود تا بتوان دادهها را با تست اولیه مقایسه کرد. بازههای زمانی کوتاهتر برای آزمون پلهای استفاده میشود. این زمانهای کوتاهتر اگرچه با مقداری خطا همراه هستند اما هزینهی انجام آزمایش را تا حد زیادی کاهش میدهند.
برای چاه تازهتاسیس که به خوبی توسعه یافته باشد، مقدار ظرفیت ویژهی چاه بلافاصله بعد از حفاری بیشترین مقدار آن در خلال عمر چاه میباشد و نقطه مشخصهای برای مقایسهی سنجشهای بعدی میباشد. با گذر زمان، ریزدانهها لابهلای گراول را اشغال میکنند و ظرفیت ویژهی چاه کم میشود. بهتر است ظرفیت ویژهی چاه سالی دوبار و سطح استاتیک آب ماهانه ثبت شوند تا بتوان با پایش صحیح پارامترهای چاه و بررسی تغییرات آنها، روند افزایش عمر چاه و اصطلاحا پیری چاه به همراه مشکلات بوجود آمده در چاه را در کمترین زمان ردیابی نمود. وقتی ظرفیت ویژه چاه به میزان 25% افت کرد بایستی عملیات احیای چاه انجام شود (دریسکول 1986).
با شروع بهرهبرداری از چاه، ظرفیت ویژهی چاه شروع به کم شدن میکند. نرخ کم شدن ظرفیت ویژه از چاهی به چاه دیگر متفاوت است. ثبت دقیق اطلاعات چاه مانند سطح استاتیک (ماهانه) و ظرفیت ویژه (هر شش ماه) سبب خواهد شد تا بتوان نرخ افت دبی ویژه را به خوبی ترسیم کرد و بر مبنای آن تصمیمگیری صحیحی در خصوص زمان انجام عملیات احیا، اتخاذ نمود. افت ظرفیت ویژه زمانی رخ میدهد که مشبک، فیلتر گراولی یا آبخوان اطراف چاه توسط مواد فیزیکی مانند ماسه، سیلت، رس و …، مواد شیمیایی مانند رسوبات معدنی یا منابع بیولوژیکی مانند باکتریها و کوکسیلها مسدود شود. عملیات احیاء به منظور حذف و یا کاهش این انسدادها و بازیابی ظرفیت ویژه و بهبود بازدهی چاه انجام میشود.
افت ظرفیت ویژه در خلال عمر چاه، به دو صورت کوتاهمدت و بلند مدت رخ مینماید. افت کوتاهمدت در نتیجه انسدادهای گفته شده رخ میدهد و با عملیات احیای چاه بازیابی میشود. اگرچه، علل انسدادها به طور کامل حذف نمیشود و در درازمدت سبب افت بلند مدت ظرفیت ویژه میشود تا زمانی که منجر به احداث چاه جدید گردد.